- مقدمه
یکی از شایعترین و در عین حال ا ز رنج آور ترین مشکلات نوزادان و شیرخواران قولنج یا همان کولیک شیرخوار ان است...والدین بخصوص والدین جوانی که برای اولین بار صاحب فرزند شده اند ،بسیار نگران و مضطرب می شوند،چه بسا بارها،بخصوص شب ها و نیمه شب ها یعنی در زمان اوج علايم ،سراسیمه به مراکز درمانی مراجعه میکنند،چهره های خسته و چشمان سرخ والدین جوان علاوه بر خستگی و بی خوابی طولانی،حکایت از اضطراب و نگرانی و سوال های بیشمار میکند. علاوه بر این چه بسا توصیه ها و تشخیص های اطرافیان که مثلا گرسنه است و باید شیر خشک بدهی یا تجویز انواع جوشانده ها و داروهای مختلف،موجب مشکلات و خطرات جدی و گاها خطیر تر شدن مشکل گردند.
تعریف
برای تعریف قولنج قانون سه از همه جامع تر است یعنی گریه بیش از سه ساعت در روز و حداقل سه بار درهفته که بیش از سه هفته طول بکشد.این مشکل با گذشت زمان خودبخود بهتر می شود و بهبود می یابد طوریکه ۶۰ درصد موارد تا سه ماهگی و ۹۰ درصد تا ۴ ماهگی بهبود می یابند.ناگفته پیداست که این تعریف فقط در شیرخواران سالمی که هیچ مشکل دیگری ندارند،بخوبی رشد می کنند و وزن می گیرند و از سایر جهات کاملا سلامت هستند مصداق پیدا می کند.برای تمایز گریه های قولنج از سایر انواع گریه که در مقاله قبل به آنها پرداختم،باید بدانیم که اصولا نوزادان و شیر خواران روزانه بین ۱۱۰ تا ۱۱۸ دقیقه گریه می کنند و این زمان در سنین ۱۰ تا ۱۲ هفتگی به متوسط ۷۲ دقیقه در روز می رسد.بعلاوه گریه های قولنجی داری صدای تیز و زیر جیغ مانند هستند که بدون هیچ مقدمه ای ناگهان آغاز میشوند بعلاوه جنبه عود کننده دارند و با فواصل نسبتا منظم تکرار می شوند یعنی میگیرند و ول می کنند.شیوع کولیک در شیرخواران حدود ۳۵ درصد برآورد می شود.گاهی حین حملات دور لب ها کبود میشوند،شیرخوار وضعیت سخت و سفت پیدا می کند ،جیغ های شدید میکشد،دست ها را مشت و پاها را داخل شکم جمع می کند و چهره درهم رفته اش حکایت از دردی جانکاه می کند
عوامل احتمالی
*********روش های تغذیه ای غلط کم یا زیاد شیر دادن،خوب آروغ نگرفتن،روش غلط تغذیه با پستان یا بطری که منجر به بلع هوای بیشتر گردد.
***********عدم تحمل پروتیین گاو باور بر این است که یکی از عوامل کولیک نوزادان آلرژی به پروتیین گاو و اجزای آن است .از همین روست که جذف پروتیین گاو از رژیم مادر در شیرمادر خواران و تبدیل شیرخشک به انواع با پروتیین هیدرولیزه HAاز شدت قولنج کم میکنند
***********سایر عوامل احتمالی مثل عدم تکامل روده ها،عدم تحمل لاکتوز و افزایش حرکات روده ها هنوز صد در صد تایید نشده اند و تحقیقات در این زمینه ادامه دارند..تغییر در فلور باکتریال روده ها در کولیک نقش بازی میکند و تجربتا دریافته اند یکی از انواع این باکتری ها به نان لاکتوباسیل روتری از شدت کولیک میکاهد،شواهدی از نقش سیگار در مادرانی که قبل از تولد فرزندشان سیگار میکشیده اند،یا خانواده های با فرد سیگاری در بروز و تشدید کولیک شیرخواران روشن شده است.از دیگر عوامل بسیار موثر وجود تنش و ناآرامی در محیط خانواده است.اخیرا در مقالاتی کولیک شیرخواران را فرم زودرس میگرن عنوان می کنند.
تظاهرات بالینی
قولنج واجد خصوصیات زیر است:
۱****بشکل حمله ای یا عود کننده یا همان پاروگسیسم است بدون دلیل و ناگهان آغاز می شود و پایان می گیرد.
۲****کیفیت متغیر دارد،از گریه معمولی متفاوت است،بلند تر و تیز تر و بدصدا تر است از درد حکایت می کند صدای زیر وآزاردهنده دارد.
۳******گاهی با تظاهرات فیزیکی همراه است مثل اسپاسم(انقباض و سفت شدن بدنشان)قرمزی صورت و رنگپریدگی اطراف دهان،شکم متورم و نفاخ و دردناک،مشت کردن دست ها و جمع کردن پاها در شکم ، قوس زدن پشت شیرخوار خیلی سخت آرام می شود حتی وقتی به نظر می آید ساکت شده غرغر میکند و بیقرار است
۴********حملات قولنج از بعدازظهر به بعد و بیشتر شب ها اتفاق می افتند
پیش آگهی
قولنج خطرناک نیست و عارضه ای بجا نمی گزارد اما آرامش و استراحت والدین را بهم می ریزد،موجب تشدید افسردگی بعد زایمان می شود و گاها منجر به تنش در محیط خانواده می گردد.همانگونه که پیش از این اشاره شد اغلب موارد تا سه ماهگی و الباقی تا ۴ ماهگی بهبود می یابند.
درمان
برخورد با قولنج شیرخواران وجوه متفاوت داشته نیازمند معاینات و بررسی های کامل توسط متخصص کودکان است منجمله بررسی از نظر رفلاکس گوارشی.
*****قدم اول آرام کردن و اطمینان بخشی به والدین است تاکید اینکه خطری شیرخوارشان را تهدید نمی کند و آرامش و حفظ خونسردی آنها به آرام تر شدن شیرخوار کمک می کنند بعلاوه والدین بخصوص مادران باید زنگ تفریح و استراحت برای خود قايل شوند با کمک گرفتن از نزدیکان چه بسا دیدن چهره تازه هم به آرامش شیرخوار کمک کند ، اصلاح روش شیر دادن،خوب آروغ گرفتن،تغذیه های مکرر به حجم کم تر،تجویز قطره های پروبیوتیک همه میتوانند کمک کنند.سایر روش ها دادن پستانک،قرار دادن شیرخوار در ننو و گهواره،به آرامی تاب دادن و حرکت دادن شیر خواران،حمام گرم ،صداهای آرامبخش یا اصطلاحا white noiseکه خوشبختانه اپلیکشن آن در همه تلفن های هوشمند قابل دانلود است و مثال آن صدای سشوآر و جارو برقی و باران و رودخانه و حرکت اتوموبیل ها در بزرگراه می باشند.شیرخوار را در اتوموبیل گرداندن،رژیم فاقد پروتیین گاو ،آجیل،تخم مرغ و غلات در مادر و شیر های هیدرولیزه در شیرخشک خواران از سایر روش هایند .روشی برای به آرامی پوشاندن نوزاد در پتو چیزی شبیه قنداق کردن
باید بدانیم باور اینکه شروع غذای کمکی یا دادن شیر کمکی باعث بهبود شیرخوار میشود کاملا اشتباه است و همه شیرخواران تا ۶ ماهگی باید بطور انحصاری با شیر مادر تغذیه شوند.قطره های حاوی سایمتیکون گاهی همراه ترکیبات گیاهی چون شوید و رازیانه گاها موجب تسهیل دفع گاز و تسکین شیرخواران مبتلا به کولیک می گردد
دکتر آوید میرشکرایی