مقدمه

آسم یک مشکل مزمن ریه هاست که تنفس را از طریق التهاب و باریک شدن راههای هوایی سخت می کند.لوله های برونش همان راههای هوایی هستند که به مرور زمان در نتیجه تماس با عوامل الرژی زا مثل پولن،آلودگی هوا،ویروس های تنفسی مختلف مثل ویروس های سرماخوردگی و انفلونزا،دود سیگار یا سرخ کردنی ها و گاهی سایر عوامل مثل سرما و ورزش حساسیت تشدید شده پیدا می کنند و باعث بروز حمله آسم میشوند

شیوع

بیماری بسیار شایع است متاسفانه یک سوم کل آسمی ها کودک هستند

تعریف

وقتی عمل دم انجام می دهیم هوا وارد برونش میشود عضله دیافراگم به پایین کشیده می شود تا قفسه سینه برای ورود هوای بیشتر بزرگتر شود،هوا از طریق انشعابات برونش ها یا همان راههای هوایی باریکتر به کیسه های هوایی یا همان آلوئول ها میرود.از این کیسه های هوائی اکسیژن از طریق عروق باریک مویرگی جذب جریان خون می شود و از آنجا از طریق ورید ریه به طرف چپ قلب میرود و قلب خون غنی شده از اکسیژن را به بقیه بدن می برد.در بازدم هوای حاوی اکسید کربن از طریق ریه ها از همان مسیر دهان و بینی خارج می شود.

تنفس در آسم چطور است؟

وقتی کودکی آسم دارد راههای هوایی ملتهب و حساس می شوند،این التهاب منجر به باریک شدن راههای هوایی میشود که به نوبه خود تنفس را سخت تر می کند.سه عامل اصلی التهاب،منقبض شدن راه های هوایی و افزایش کاریا تحریک پذیری راههای هوایی فضای عبور هوا از این راهها را کم و کمتر می کند،همینطور ترشحات و مخاط غلیظ و چسبنده که تنفس را سخت و سخت تر می کند.این یک  چرخه معیوب است که همینطور بد و بدتر می شود مگر اینکه مداخلات درمانی انجام شوند.سرفه وخس خس سینه بدنبال انقباض راههای هوایی بخصوص در نتیجه مواجه شدن با عوامل حساسیت زای فوق الذکر مثل هوای سرد یا آلوده ایجاد می شود

عوامل سبب ساز یا محرک

عواملی چون گرد و غبار،بوهای تند،دود سیگار ،حیوانات ،ویروس ها،سرما ،ورزش،مایت موجود در درز ملافه و پرز فرش و پتو و موکت،عطر،سایر بوهای تند،وایتکس،تینر 

عوامل خوراکی بخصوص مواجه در دو سال اول عمر در بچه هایی که علامتهای حساسیت چون التهاب و برافروختگی گونه ها را نشان می دهند از جمله این عوامل می توان از بادام زمینی،تخم مرغ،لبنیات،سویا،فلفل،ماهی،سولفیت ،شیره های گیاهی نام برد

داروهایی چون آسپرین،یا سایر انواع مسکن های ضد التهاب،پروپرانولول،

از جمله مهمترین عوامل بیماری موجب آسم رفلاکس معده به مری است که چه بسیار عامل اصلی آسم است

چه کسانی آسم میگیرند؟

هم عوامل ارثی بخصوص زمینه حساسیت در مادر حتی مشکلاتی مثل حساسیت پوستی به شوینده ها که متاسفانه اغلب مادران عزیز آنرا جدی نمیگیرند و در زمره حساسیت نمی آورند،و هم عوامل محیطی و تغذیه ای مثل تغذیه با شیر خشک،وجود افراد سیگاری در منزل،شروع زودرس تغذیه کمکی سن کمتر از ۴-۶ ماهگی،بیماریهای ویروسی سیستم تنفسی فوقانی همه میتوانند زمینه ساز این بیماری باشند.در اکثریت موارد آسم بین سنین ۲-۶ سال دیده میشود اما برخلاف آنچه قبل از این فکر میکردند آسم در سن زیر دو سال،حتی زیر یکسال و متاسفانه حتی ۶ ماه اول زندگی هم دیده میشود و متاسفانه هر چه زودتر شروع شود هم گرفتاری شدید تر هم درمانش سخت تر و هم بد عاقبت تر است و چه بسا در بزرگسالی بیمار هم ادامه یابد

علائم

تنگ نفس،سرفه های خشک پشت سر هم بخصوص صبح های زود حین بیدار شدن از خواب و بدنبال دویدن،خندیدن های شدید ،هوای آلوده،حملات خس خس سینه،فرورفتن عضلات بین دنده،بالا و زیر جناغ

و در مراحلبسیار شدید و بیمار بدحال کبود شدن لب ها و زبان

تقسیم بندی

برای مقاصد درمانی و انتخاب روش درمان همینطور سنجش پیش آگهی بیماری ضرورت دارد آسم تقسیم بندی شود

۱ فرم متناوب وقتی است که بچه فعالیت عادی روزمره خود را دارد و حمله اسم کمتر از دو بار در هفته است و کمتر از دو بار در ماه به علت حمله سرفه یا تنگ نفس از خواب می پرد و کمتر از یک بار در سال نیاز به کورتون خوراکی پیدا می کند

۲ فرم مداوم یا دائمی وقتی است که بیشتر از دو بار در هفته حمله سرفه یا تنگ نفس داردو حداقل شبی یک تا دو بار با حمله سرفه از خواب می پرد و فعالیت روزمره و شرکت در بازیهای گروهی مختل شده است

پیشگیری

پیشگیری با پرهیز از عوامل حساسیت زا است پرهیز از دود والودگی و بوهای تند،هوای سرد،پولن و گرده گیاهان مثل درختان بهاری حیوانات از سوسک و مورچه گرفته تا حیوانات خانگی سگ و گربه و انواع پرندگان،نداشتن بالش پر و شستشوی ملافه با آب داغ بطور هفتگی و پرهیز از فرش و موکت در اتاق خواب،تغذیه انحصاری شیر مادر تا ۶ ماه و تامین و کنترول سطح ویتامین  د در بچه ها،و مهمتر از همه پرهیز از بیماریهای ویروسی تا حد ممکن با رعایت بهداشت و شستشوی مکرر دست ها و پرهیز از جاهای بسیار شلوغ و پر رفت و آمد ،همه و همه اقدامات موثر و مناسب هستند.واکسیناسیون سالیانه انفلونزای فصلی از مهمترین ضروریات پیشگیری در بیماران آسمی است زیرا علاوه بر بروز حمله آسم و خطرات آن،گرفتاری سیستم تنفسی این بیماران در انفلونزا میتواند بسیار خطرناک و مرگ آور باشد.

نکته بسیار مهم

بر خلاف گفته بسیاری افراد ناآگاه و تصور بسیاری از والدین و علی رغم اینکه ورزش های هوازی چون دویدن از جمله عوامل محرک آسم شمرده می شوند هرگز نباید این بچه ها از ورزش منع شوند بخصوص ورزش هایی مثل شنا و سایر ورزش ها از طریق تسریع رشد بچه ها و در نتیجه افزایش قطر راههای هوایی به کنترول  بهبود آسم کمک فوقالعاده ای می کنند

درمان

درمان آسم از سه طریق است

درمان فوری از طریق اسپری های باز کننده برونش که ظرف ۵ تا ۱۵ دقیقه اثر می کنند و میتوان در چند نوبت تا بهبود سرفه و تنفس تکرار شوند این اسپری ها مثل سایر سپری ها باید با وسایل مخصوص کمک استنشاقی که در بازار به نامهای آسم یار یا آسان نفس و غیره و همراه ماسک هستند استفاده شود و رعایت روش صحیح بشکل زیر بسیار ضروری است این ترکیبات به شکل آمپول هایی که داخل محفظه نبولایزر ها ریخته میشوند و استنشاق میشوند هم توصیه میشوند.این دستگاه ها امروزه هم در بیمارستان ها و هم در منازل قابل استفاده هستند.همینطور در جریان مرحله حاد به علت نقش مهم التهاب در بیماری استفاده از کورتون های استنشاقی که پزشک شما تجویز می کند ضروری است.در مبتلایان به آسم شدید بخصوص آنها که بستری میشوند نیاز به مصرف خوراکی یا تزریقی کورتون برای دوره کوتاه وجود دارد و توصیه می شود.

درمان های نگهدارنده در افراد مبتلا به فرم های غیر متناوب و متوسط تا شدید با استفاده از داروهای ضد الرژی و پیشگیری از آلرژی چون کورتون و کرومولین سدیم یا مونته لوکاست سدیم انجام میشوند