مقدمه

در طول دوران فعاليت به عنوان متخصص كودكان در ارتباط با مادران چه در جلسات حضوري و چه در گروه تلگرامي كه بامادران بيمارانم دارم يكي از نگراني ها و پر تعدادترين سئوال ها ي آنها در مورد تغذيه فرزندانشان است و اين نگراني گاها تا سالهاي بعد باقي ميماند.اين نگراني ها بخصوص در والديني كه براي بار اول صاحب فرزند شده اند بيشتر و سئوالات پر تعداد ترندلذا تصميم گرفتم كه مقالاتي در اين مورد با استفاده از جديدترين منابع پزشكي و نيز تجربيات بيش از بيست سال كار در رشته كودكان در وبسايتم منتشر سازم از اين ميان به وأسطه اهميت فوقالعاده تغذيه دو سال اول عمر و بخصوص نحوه آغاز تغذيه كمكي اولين مقاله را به اين گروه اختصاص مي دهم و به اميد خدا در فرصت هاي آتي تغذيه ازشيرخوارگي به بعد را هم مورد بررسي قرار خواهيم داد

آغاز تغذيه كمكي 

طبق توصيه هاي اكيدانجمن پزشكان كودكان آمريكا كه منبع مورد اعتمادي براي ارائه راهكارهاي تشخيصي درماني روزآمد بر اساس تحقيقات متعدد است شروع غذاي كمكي تا ٤ماهگي ممنوع و بهترين شيوه تغذيه انحصاري با شير مادر تا ٦ماهگي و آغاز تغذيه كمكي پس از آن است.پس از ٦ماهگي شير مادر به تنهايي قادر به تأمين نيازهاي انرژي ،پروتئين،آهن،روي و ويتامين هاي محلول در چربي شيرخوار نيست.تاخير تغذيه تا ٦ماهگي ريسك بيماريهاي الرژيك و اگزما را كم ميكند.به بيان ديگر تغذيه كمكي بايد تا زماني كه شيرخوار قادر به كنترول گردنش باشد و بتواند با كمك بنشيند ،به تاخير افتد

نكات كليدي

كودكان خود قادر به تنظيم انرژي دريافتي خود هستند و ميزان غذا را خودشان تأبين ميكنن به عبارت ديگه بايد بگذاريد خودشون تا جايي كه ميل دارن بخورن و هيچوقت غذا به زور بهشون نديد كاري كه با كمال تاسف بسياري از مادران نگران و وسواسي انجام ميدهند

***منابع انرژي در اين سنين بايد به گونه اي برنامه ريزي شوند كه تقريبا:

٦تا ٢٠٪‏غذاي روزانه را پروتئين

٣٠درصد چربي عمدتا چربي هاي امگا سه و شش

٤٥درصد باقيمانده بايد از گروه كربوهيدرات باشند

مواد معدني و ريز مغذي ها،تضمين دريافت كافي فيبر و آهن و ويتامين ها

****نكات بسيار مهم:

عادت به خوردن با قاشق و فنجان 

پذيرش ماهيت پر افت و خيز روند اشتهاي شيرخواران تا آنجا كه رشد و نمو كافي دارند

پرهيز از دادن بيش از حد آبميوه ونوشيدني هاي شيرين

برقراري روتين تغذيه و فعاليت سالم است

شيرخوار شما تازه در شرف آشنايي با خوردن چيزهايي غليظ تَر از شير و خوردن با قاشق و فنجان است اگر كه اوائل به نظر ميآيد غذا را تف ميكند در واقع علتش عدم تكامل حركات هماهنگ لُب و زبان براي راندن غذا به لوله گوارش است.سعي كنيد بر اساس برنامه منزل خودتان ساعات غذا و ميان وعده هاي شيرخوار را تنظيم كنيد غذا خوردن همزمان با ساير اعضاي خانواده موجب شور و شوق شيرخوار ميشود و با افزايش لذت غذا و در نتيجه بهتر شدن هضم و جذب غذا همراه است

غذاهاي ممنوع در دو سال اول عمر

از دادن غذاهاي سفت و گرد مثل غلات ،هويج خام،انگور،مغزها و آجيل ابنبات هاي گرد و كوچك به دليل خطر خفگي خوداري كنيد

عسل،شير گاو،در سال اول منع مصرف دارند

مصرف تخم مرغ،ماهي،بادام زميني،غلات درختي(گردو،پسته،بادام،...)با احتياط فوقالعاده بخصوص در كودكاني كه بستگان نزديك مبتلا به انواع آلرژي دارند.

شيرهاي گياهي مثل سويا،برنج،بادام ،نارگيل

نوشيدنيهاي شيرين شده مثل ابميوه هاي صنعتي ،كمپوت ها،انواع نوشابه ها

سفيده تخم مرغ در سال اول ممنوع است اما در سال دوم با احتياط مانعي ندارد.

چگونگي تغذيه

***تغذيه كمكي را ترجيحا از شش ماهگي شروع كنيد مگر پزشك كودك شما به دلائلي چون اشكال وزن گيري صلاح بداند از چهار ماهگي آغاز شود قبل از ٤ماهگي شروع غذاي كمكي ممنوع است

***هميشه تغذيه را با احتياط از يك ماده غذائي و از ميزان كم در حد يك قاشق و در ساعات سه وعده غذاي خانواده شروع كنيد و بتدريج به ميزان آن بيفزاييد،هر وقت شيرخوار نخواهد يعني مثلا سرش را برگرداند يعني كه كافي است به زور به شيرخوار غذا ندهيد.

***درست مثل تغذيه با پستان شيرخوار حين تغذيه بايد كه در حالت نيمه نشسته يا نشسته باپشتيبان باشداكيدا از دادن هر چيزي دارو ،خوردني،حتي آب در حالت خوابيده به كودكتان خودداري كنيد.

*****غذاهاي نرم صرفا با قاشق و مايعات مثل آبميوه صرفا با فنجان داده شوند.

*****مصرف بيش از اندازه آبميوه ميتواند منجر به سوء تغذيه گردد،إسهال ،نفخ،دفع گاز و پوسيدگي دندان از ديگر عوارض زيادهروي مصرف آبميوه هستند.

***شروع غذاهاي كمكي با پوره هاي يك ماده غذايي مثل پوره گوشت،پوره سيب زميني،آغاز و هر ٤-٥روز يك پوره تك ماده اي جديد به شيرخوار معرفي ميشود پوره ها با مخلوط كن يا گوشت كوب كاملا له ميشوند و پس از حدود يك ماه ميتوان از سوپ هاي مخلوط گوشت مرغ يا گوسفند به همراه سبزيجاتي كه قبلا به شيرخوار معرفي شده چون انواع كلم،كدو و كدو حلوايي،سبزيجاتي چون اسفناج و قارچ و نخودفرنگي و.....به شيرخوار داد.ابميوه ها تنها به عنوان ميان وعده صاف شده و بدون قند و شكر با فنجان داده ميشوند.از٨تا١٠ماهگي ميتوان غذا ها را بشكل انگشتي به شيرخوار عرضه كرد او ديگر قادر است با انگشتان كوچك خود گلوله هاي نرم غذائي را كه شما برأيش فراهم كرده أيد بردارد و به دهان ببرد و چه لذتي هم ميبرد از إينكار!!!!!غذاهاي شيرخوار بايد كاملا نرم و له شده باشند انواع برشتوك هاي موجود در بازار با شير خود شيرخوار،كراكر ها،پاستا،خود ميوه له شده مثل موز و گلابي و سيب و نان بخصوص نان سبوس دار را با احتياط شروع كرد چون حساسيت به گندم چندان ناشايع نيست و ديده ميشود

****بارها به مادران گفته ام بهترين منبع قضاوت براي وجود آلرژي در شيرخوار خود ايشان هستند بخصوص چناچه تغذيه با احتياط كامل و همانجور كه پيشتر گفتم با يك ماده غذائي جديد و به مرور صورت گيرد مادر به فوريت نشانه هاي آلرژي چون نفخ،استفراغ،برافروختگي گونه ها ، حساسيت پوستي و در موارد شديد تَر كهير و گرفتگي صدا و بيقراري را در مييابد.

******نوشيدن با فنجان و كم كردن شير از ١٢-١٥ماهگي آغاز ميشود،در ١٥ماهگي خودشان فنجان را ميگيرند ولي ممكن است تعادل نداشته باشنددر١٨تا٢٤ماهگي كاملا مسلط ميشوند.در دو سالگي تغذيه با شيشه بايد كاملا قطع شود و هرگز هرگز هرگز نبايد شيرخوار. با شيشه بخوابدهم خطر پريدن غذا به گلو و خفگي و هم پوسيدگي دندانها و عفونت مكرر گوش ميلاني از عواقب اين شيوه هستند.ادامه تغذيه با شير پس از دو سالگي در مطالعات مختلف با چاقي كودكان در سه سال بعد همراه است.حدود١٦تا ١٧ماهگي شيرخواران قادرند كه قاشق را به دهان ببرند.در ٢سالگي اغلب كودكان قادر به تحمل رژيم غذائي بزرگسالان منزل هستند البته هميشه احتياط براي ممانعت از پريدن غذا به حلق ضروري است.

******بازي با غذا،بررسي غذا با دست،لمس و بو كردن بخصوص در مورد غذاي تازه رفتارهاي نرمال هستند،همينطور بسياري ليست غذاي محبوب محدودي دارند و از خوردن غذاي تازه اجتناب ميكنند چه بسا لازم باشد يك غذاي تازه ٨تا١٠بار به كودك معرفي شود تا آن را بپذيرد.

جالب است كه بدانيد تغذيه با قاشق عملكرد عضلاني دهان را بهبود بخشيده خود موجب بهبود مهارت هاي كلامي در ايشان ميشود

***فراموش نكنيد كه قطره ويتامين از بدو تولد و قطره آهن از زماني كه شيرخوار به وزن دو برابر تولد خود ميرسد ضروري هستند

****همزمان با شروع غذاي كمكي شيرخوار نياز به مصرف آب بهداشتي ترجيحا جوشيده سرد شده دارد